CD&V-Kamerlid Nawal Farih wil vrouwen meer vrijheid geven om hun kinderwens tot op latere leeftijd te realiseren. Ze wil vruchtbaarheidsonderzoek, het invriezen van eicellen en ivf met die eicellen tot 47 jaar betaalbaarder maken.
Zoals in alle westerse landen daalt jaar na jaar het aantal kinderen dat in België geboren wordt. In 2023 waren het er volgens Statbel 110.198, of 3.400 minder dan het jaar voordien. Tien jaar eerder werden in ons land nog 171.000 kinderen op de wereld gezet. Steeds meer koppels, en vrouwen, kiezen ervoor om pas later aan kinderen te beginnen, en wie er later aan begint, krijgt er doorgaans minder. Of helemaal geen meer.
Daarom wil CD&V-Kamerlid Nawal Farih (36) de medische vruchtbaarheidszorg toegankelijker maken. Ze dient een wetsvoorstel in met drie maatregelen, die aan elkaar gekoppeld zijn.
Slimme meid
Ten eerste wil ze het onderzoek waarmee de beschikbare eicelvoorraad gemeten wordt, terugbetaalbaar maken voor vrouwen tussen 30 en 37 jaar. Zo kunnen zij zien of ze zich moeten haasten om hun kinderwens te realiseren. Hetzelfde geldt voor onderzoek naar de vruchtbaarheid van zaadcellen bij mannen.
Als tweede punt stelt ze voor om het invriezen van eicellen voor later gebruik (het zogenoemde ' social freezing' ) financieel haalbaarder te maken voor vrouwen tussen 35 en 37 jaar. “De kosten om eicellen in te vriezen, kunnen oplopen tot wel 5.000 euro. Alleen voor vrouwen die eerder een kankerbehandeling ondergingen en vrouwen met endometriose wordt dit nu terugbetaald. Wij willen de eigen bijdrage drastisch verlagen voor meer vrouwen”, zegt het Kamerlid.
Ten slotte wil ze de leeftijdsgrens voor terugbetaling van ivf verhogen van 42 naar 47 jaar, op voorwaarde dat er gebruik wordt gemaakt van ingevroren eicellen. “Ivf tot 47 jaar is al langer toegelaten, maar er worden slechts zes cycli terugbetaald tot en met 42 jaar. Wetenschappelijk onderzoek toont aan dat het succes groter is als je jongere eicellen gebruikt. We trekken die leeftijd gelijk.”
Farih wil de gezondheidszorg vooral “toekomstgerichter” maken en ouders meer keuzevrijheid geven. De oude slogan 'Een slimme meid krijgt haar kind op tijd' vindt ze “ongepast”.
“Dat vind ik ook”, zegt Heidi Mertes, professor medische ethiek aan de UGent. “Want zo'n leeftijdslimiet heeft volgens mij meer te maken met agisme, en het idee dat vrouwen vanaf een zekere leeftijd ongeschikt zouden zijn voor het moederschap. Terwijl niemand erom maalt als een man van 47 nog vader wordt.”
Complexe behandeling
Mertes waarschuwt ook: “Aan het invriezen van eicellen gaat een complexe medische behandeling vooraf, die veel vraagt van een vrouwenlichaam. Bovendien biedt het geen garanties op een kind en de ervaring leert dat de meeste vrouwen hun ingevroren eicellen nooit gebruiken. Toch heeft niemand er spijt van. Ze zeggen dat ze er 'gemoedsrust' mee gekocht hebben. Het belang van die gemoedsrust moeten we niet minimaliseren, maar tegelijk rijst de vraag of de sociale zekerheid die moet financieren, gezien de andere noden in de gezondheidszorg. Misschien besteden we beter een fractie van dat geld aan een psychologisch consult, waarin besproken kan worden hoe zwaar een onvervulde kinderwens weegt, hoe je daarover kunt rouwen en in andere levensdoelen geluk kunt vinden.”
Ook moet er breder gekeken worden, vindt Mertes: “De vraag is of er andere manieren zijn om de kinderwens van jonge ouders te faciliteren. Goede kinderopvang is erg belangrijk. Tegelijkertijd is het niet zo dat de meerderheid van de jonge koppels sneller aan kinderen begint als die opvang er in voldoende mate is. Onderzoek leert dat mensen nu eenmaal later kinderen willen, het is een wereldwijde trend, die men ' perpetual postponement ' noemt.”
“Vrouwen willen eerst een opleiding afronden, betaalbare huisvesting vinden, financiële stabiliteit en een partnerrelatie. Pas als dat allemaal in orde is, beginnen ze aan kinderen te dénken. Ik vrees dus dat de overheid hier niet zoveel aan kan doen. Wat het aantal geboortes wél zou kunnen doen stijgen, is maken dat er minder vervuiling en minder hormoonverstoorders in het milieu zijn, want die hebben een negatieve impact op de vruchtbaarheid van zowel mannen als vrouwen.”
Slaagkans
“Goede kinderopvang is altijd een strijdpunt geweest voor CD&V”, zegt Farih. “Denk aan de verdubbeling van het budget voor kinderopvang van 500 miljoen naar 1 miljard in de vorige legislatuur en de strijd tijdens de Vlaamse regeringsonderhandelingen voor meer plaatsen in de kinderopvang. Er zijn nog tal van andere CD&V-initiatieven die gezinnen ondersteunen. Bijvoorbeeld het familiekrediet dat we in het leven hebben geroepen, dat ouders meer ademruimte en tijd geeft bij het grootbrengen van hun kinderen. Wij vinden het evident om gezinnen en toekomstige generaties centraal te zetten.”
“Kwaliteitsvolle, nabije en betaalbare zorg is ook altijd een topprioriteit geweest voor ons, en vruchtbaarheidszorg hoort daar bij. Ons wetsvoorstel pleit voor goede begeleiding en screening en eventueel een Riziv-conventie over deze aanpak. We zetten de deur niet zomaar wijd open, maar willen dat vrouwen en koppels die aan dit traject beginnen, goed voorbereid worden. Ook willen we de dienstverlening in de fertiliteitscentra stroomlijnen, want er is vandaag een verschil in prijs en slaagkans naargelang van het centrum dat je kiest. Wij willen dat de slaagkans voor iedereen dezelfde is.”
